Czy podatnicy, którzy złożyli do naczelnika urzędu skarbowego informację o pojazdach samochodowych na druku VAT-26 mają obowiązek złożenia aktualizacji tej informacji przy ich sprzedaży? Na kim taki obowiązek ciąży?

Zgodnie z art. 86a ust. 12 ustawy o podatku od towarów i usług podatnicy wykorzystujący wyłącznie do działalności gospodarczej pojazdy samochodowe, dla których są obowiązani prowadzić ewidencję przebiegu pojazdu, mają obowiązek złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego informację o tych pojazdach w terminie 7 dni od dnia, w którym poniosą pierwszy wydatek związany z tymi pojazdami. Informacja, o której mowa w tym przepisie to VAT-26 - informacja o pojazdach samochodowych wykorzystywanych wyłącznie do działalności gospodarczej, której wzór określa rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 21 marca 2014 r. w sprawie wzoru informacji o pojazdach samochodowych wykorzystywanych wyłącznie do działalności gospodarczej (Dz.U. z 2014, poz. 371).

Pojazdy samochodowe wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej zostały zdefiniowane w art. 86a ust. 4 ustawy o VAT. W świetle tego przepisu są to pojazdy, których:

1) sposób wykorzystywania przez podatnika, zwłaszcza określony w ustalonych przez niego zasadach ich używania, dodatkowo potwierdzony prowadzoną przez podatnika dla tych pojazdów ewidencją przebiegu pojazdu, wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą lub
2) konstrukcja wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą lub powoduje, że ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą jest nieistotne.

Pojazdami samochodowymi, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdów są następujące pojazdy:

•    konstrukcyjnie przeznaczone do przewozu co najmniej 10 osób łącznie z kierowcą, jeżeli z dokumentów wydanych na podstawie przepisów o ruchu drogowym wynika takie przeznaczenie – art. 86a ust. 3 pkt 1 lit. b ustawy o VAT;
•    przeznaczone wyłącznie do:

- odprzedaży,
- sprzedaży, w przypadku pojazdów wytworzonych przez podatnika,
- oddania w odpłatne używanie na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze
- jeżeli odprzedaż, sprzedaż lub oddanie w odpłatne używanie tych pojazdów stanowi przedmiot działalności podatnika – art. 86a ust. 5 pkt 1 ustawy o VAT;

• których konstrukcja wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą lub powoduje, że ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą jest nieistotne – art. 86a ust. 4 pkt 2 ustawy o VAT.
Do tych ostatnich zaliczać się będą:

1) pojazdy samochodowe, inne niż samochody osobowe, mające jeden rząd siedzeń, który oddzielony jest od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą:

a) klasyfikowane na podstawie przepisów o ruchu drogowym do podrodzaju: wielozadaniowy, van lub
b) z otwartą częścią przeznaczoną do przewozu ładunków;

2) pojazdy samochodowe, inne niż samochody osobowe, które posiadają kabinę kierowcy z jednym rzędem siedzeń i nadwozie przeznaczone do przewozu ładunków jako konstrukcyjnie oddzielne elementy pojazdu;

3) pojazdy specjalne, które spełniają również warunki zawarte w odrębnych przepisach, określone dla następujących przeznaczeń:

a) agregat elektryczny/spawalniczy,
b) do prac wiertniczych,
c) koparka, koparko-spycharka,
d) ładowarka,
e) podnośnik do prac konserwacyjno-montażowych,
f) żuraw samochodowy
-    jeżeli z dokumentów wydanych zgodnie z przepisami o ruchu drogowym wynika, że dany pojazd jest pojazdem specjalnym ( art. 86a ust. 9 ustawy o VAT).

Ewidencji przebiegu pojazdu nie trzeba również prowadzić w odniesieniu do pojazdów samochodowych (wskazanych w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 28 maja 2014 r. w sprawie przypadków, w których nie stosuje się warunku prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu (Dz.U. z 2014, poz. 709)) będących pojazdami specjalnymi o przeznaczeniu:

1) pomoc drogowa, mających nadwozie konstrukcyjnie przeznaczone do przewozu uszkodzonych pojazdów,
2) pogrzebowy, innych niż określone w § 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27 marca 2014 r. w sprawie pojazdów samochodowych uznawanych za wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika (Dz. U. poz. 407), jeżeli przedmiotem działalności gospodarczej podatnika wykorzystującego te pojazdy są usługi pogrzebowe,
3) bankowóz - wyłącznie typu A i B, innych niż określone w § 2 pkt 2 rozporządzenia, o którym mowa w pkt 2, jeżeli przedmiotem działalności gospodarczej podatnika wykorzystującego te pojazdy jest transport wartości pieniężnych
- jeżeli z dokumentów wydanych zgodnie z przepisami o ruchu drogowym wynika, że dany pojazd jest pojazdem specjalnym, i jeżeli spełnione są warunki zawarte w odrębnych przepisach, określone dla tych przeznaczeń.

Jeszcze jedną grupą pojazdów, dla których nie trzeba prowadzić ewidencji przebiegu pojazdu są pojazdy wymienione w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 27 marca 2014 r. w sprawie pojazdów samochodowych uznawanych za wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika (Dz.U. z 2014, poz. 407), tj.:
pojazdy samochodowe będące pojazdami specjalnymi o przeznaczeniu:

1)   pogrzebowy,
2)   bankowóz - wyłącznie typu A i B
-    jeżeli mają jeden rząd siedzeń albo ich dopuszczalna masa całkowita jest większa niż 3 tony.

Jeśli podatnicy wykorzystują wyłącznie do działalności gospodarczej pojazdy samochodowe, inne niż wskazane wyżej (dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu), chcąc odliczać pełną kwotę podatku naliczonego, składają naczelnikowi urzędu skarbowego informację o tych pojazdach w terminie 7 dni od dnia, w którym poniosą pierwszy wydatek związany z tymi pojazdami.

Natomiast zgodnie z art. 86a ust. 14 ustawy o VAT w przypadku zmiany wykorzystywania pojazdu samochodowego podatnik jest obowiązany do aktualizacji informacji, o której mowa w ust. 12, najpóźniej przed dniem, w którym dokonuje tej zmiany. Przepisy ustawy o VAT nie definiują co należy rozumieć przez zmianę wykorzystywania pojazdu samochodowego. Należy przyjąć, że aktualizację informacji, o której mowa w art. 86a ust. 14 ustawy o VAT składa się w przypadku zmiany wykorzystywania pojazdu samochodowego z wykorzystywania wyłącznie do działalności gospodarczej na wykorzystywane do celów mieszanych (związanych z działalnością gospodarczą, jak i niezwiązanych z tą działalnością) lub w ogóle nie służących prowadzeniu działalności gospodarczej. Z powyższego wynika, że podatnicy, którzy złożyli VAT-26 (ci, którzy wykorzystywali pojazdy wyłącznie do działalności gospodarczej), a następnie będą wykorzystywać pojazdy do działalności, jak i celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą, bądź będą je wykorzystywać wyłącznie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą (nie wykorzystując ich do działalności gospodarczej), są zobowiązani złożyć do naczelnika urzędu skarbowego aktualizację informacji o pojazdach samochodowych wykorzystywanych wyłącznie do działalności gospodarczej - druk VAT-26.

W związku z powyższym, czy podatnicy dokonujący sprzedaży pojazdów samochodowych, dla których złożyli do naczelnika urzędu skarbowego informację o pojazdach samochodowych wykorzystywanych wyłącznie do działalności gospodarczej na druku VAT-26 są obowiązani do złożenia aktualizacji tej informacji?

Podatnicy nie mają takiego obowiązku. Zgodnie z art. 90b ust. 2 ustawy o VAT w przypadku gdy w okresie korekty (12 lub 60 miesięcy licząc od miesiąca, w którym odpowiednio nabyto, dokonano importu lub oddano do używania pojazd samochodowy) nastąpi sprzedaż pojazdu samochodowego, uznaje się, że wykorzystanie tego pojazdu zostało zmienione na wykorzystanie wyłącznie do działalności gospodarczej, aż do końca okresu korekty. Ustawodawca wskazuje, że sprzedaż jest uznawana za czynność, w wyniku której pojazd samochodowy będzie uważany za wykorzystywany wyłącznie do działalności gospodarczej. Jeśli w wyniku sprzedaży pojazd będzie wykorzystywany do działalności gospodarczej, to nie zachodzą przesłanki wskazane w art. 86a ust. 14 ustawy o VAT. Przepis ten bowiem wskazuje na konieczność aktualizacji VAT-26, gdy nastąpi zmiana wykorzystywania pojazdu samochodowego. Skoro podatnik składając informację VAT-26 zawiadamia, że będzie wykorzystywał pojazd wyłącznie do działalności gospodarczej i nie zmieni przeznaczenia wykorzystywania pojazdu do dnia jego sprzedaży, która to sprzedaż w świetle art. 90b ust. 2 ustawy o VAT jest uznawana za czynność, w wyniku której pojazd samochodowy będzie uważany za wykorzystywany wyłącznie do działalności gospodarczej, to w takiej sytuacji nie zachodzi przypadek zmiany wykorzystywania pojazdu na cele inne niż związane z działalnością gospodarczą. Powyższą argumentację potwierdzają objaśnienia do informacji VAT-26.

Powyższe wskazuje, że całkowicie błędne i nieznajdujące podstaw prawnych jest stanowisko organów podatkowych twierdzących, że „skoro druk VAT-26 jest informacją o pojazdach samochodowych wykorzystywanych wyłącznie do działalności gospodarczej, a samochody w wyniku sprzedaży nie są wykorzystywane przez Wnioskodawcę w prowadzonej przez niego działalności gospodarczej to w wyniku tych zdarzeń następuje obowiązek złożenia aktualizacji informacji VAT-26, ponieważ z tym dniem następuje zmiana wykorzystywania pojazdu samochodowego” (interpretacja Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 28.01.2015 r. nr IBPP2/443-1078/14/IK).

Należy zwrócić uwagę, że przepis art. 90b ust. 2 ustawy o VAT odnosi się jedynie do sprzedaży w okresie korekty i nie wyjaśnia, jak należy traktować sprzedaż pojazdu po okresie korekty. W mojej ocenie nie oznacza to jednak, że sprzedaż poza okresem korekty powoduje, że pojazd nie będzie wykorzystywany do działalności gospodarczej. Sama bowiem sprzedaż dokonywana jest w ramach działalności gospodarczej. I w tej sytuacji nie zmieni się wykorzystywanie pojazdu samochodowego.

Podsumowując, żaden podatnik nie jest zobowiązany do aktualizacji druku VAT-26, gdy dokonuje sprzedaży pojazdu samochodowego w okresie korekty, jak i poza tym okresem. Poza dyskusją jest jednak fakt, że informacje na drukach VAT-26 w urzędach skarbowych będą zawierały dublujące się dane, bowiem zarówno sprzedawca, jak i ewentualnie nabywca te same pojazdy będzie uwzględniał w swoich drukach VAT-26, jednak to nie jest problem podatników, lecz ustawodawcy i organów skarbowych.

Wojciech Zajączkowski