Zdaniem sędziów Sądu Najwyższego w przepisach ubezpieczeniowych nie ma regulacji zwalniającej pracodawcę z obowiązku opłacania składek od kosztów wynikających z zakwaterowania pracowników poza ich miejscem stałego zamieszkania. W związku z tym nie ma przeszkód, aby zaliczyć je jako wypłatę części wynagrodzenia w naturze.

Orzeczenie to jest niezwykle kontrowersyjne. W ostatnim czasie linia orzecznicza sądów administracyjnych jednoznacznie podkreślała, że koszty związane z zakwaterowaniem pracownika nie należy wliczać do jego przychodu (Wyrok NSA w Warszawie z dnia 23 lipca 2015 r. II FSK 1689/13; Wyrok NSA w Warszawie z dnia 19 września 2014 r. II FSK 2280/12; Wyrok NSA w Warszawie z dnia 2 października 2014 r. II FSK 2387/12P). Argumentując wyroki wskazywano, że koszty te służą wyłącznie realizacji obowiązku pracowniczego, są konieczne do wykonywania przez niego pracy i leżą w interesie pracodawcy, a nie pracownika. Wspomniane wyroki co prawda odnoszą się do pojęcia przychodu w rozumieniu ustaw o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej w tekście u.p.d.o.f.), ale nie widzę podstaw, aby odchodzić od definicji przychodu w rozumieniu tej ustawy, gdyż sam ustawodawca w art. 4 pkt 9 u.s.u.s. odsyła do definicji przychodu właśnie w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym.

W związku z tym całkowicie nie zrozumiałe jest pomijanie katalogu zwolnień w u.p.d.o.f., stanowiącego element konstrukcyjny szeroko pojętego przychodu w rozumieniu tej ustawy, do której właśnie odnosi się definicja przychodu w u.s.u.s. W art. 21 pkt 19 u.p.d.o.f. jednoznacznie jest wskazane, że do określonej kwoty wartość świadczeń ponoszonych przez pracodawcę z tytułu zakwaterowania pracowników nie kwalifikuje się do przychodu. Skoro sama ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych odsyła do definicji przychodu w rozumieniu u.p.d.o.f. to brak jest racjonalnych powodów, dlaczego czyni to tylko w części, nie odnosząc się do pojęcia przychodu jako całości, do której wchodzą również zwolnienia. Ciężko również zrozumieć dlaczego koszty, które nie są przychodem w rozumieniu fiskalnym, okazują się przychodem w rozumieniu ubezpieczeń społecznych.

Z praktycznego punktu widzenia, uchwała ta godzi w interesy przedsiębiorców, którzy delegują swoich pracowników do pracy poza miejscem ich zamieszkania, zapewniając im tam nocleg. Wliczanie do przychodu kosztów z tym związanych, poniesionych w wyniku prowadzenia działalności gospodarczej poza miejscem ich siedziby, w tym również na terytorium innego państwa i odprowadzanie od tego dodatkowych składek ZUS znacznie zwiększy koszty prowadzonej przez nich aktywności. Skutkować to będzie wzrostem cen świadczonych przez nich usług, co odbije się na konkurencyjności polskich przedsiębiorców na rynku międzynarodowym, ale również będzie miało negatywny wpływ na kształtowanie wynagrodzenia pracowników i powstawaniu nowych miejsc pracy.

Nie ulega wątpliwości, że Sąd Najwyższy w tym wyroku wyraził swoją troskę o wpływy na poczet ubezpieczeń społecznych, ale chęć poprawy ich stanu nie może obywać się poprzez nieracjonalne podnoszenie kosztów prowadzenia działalności gospodarczej, gdyż odbijać się to będzie na kondycji polskiej gospodarki, co w dalszej perspektywie będzie miało swój negatywny wpływ na stan środków przeznaczonych na ubezpieczenia społeczne.

Damian Popiel,
Kamil Matyśkiewicz