Projekt (z dnia 19 maja 2017 r.) zmiany przepisów ustawy Ordynacja podatkowa mających ograniczać oszustwa i nadużycia podatkowe, który został opublikowany przez Ministerstwo Rozwoju i Finansów na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji został poddany ocenie Konfederacji Lewiatan.

Według projektu podatnicy, z wyjątkiem mikroprzedsiębiorców oraz jednostek sektora finansów publicznych, będą zobowiązani do codziennego przekazywania do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej (KAS) wyciągów z rachunków bankowych za okresy dobowe w terminie do końca dnia następującego po każdej dobie (wyciągi z piątku przekażemy w poniedziałek). Wyciągi z rachunków bankowych prowadzonych przez banki posiadające siedzibę lub oddział na ternie Polski lub przez SKOK-i będą przesyłane przez te banki lub SKOK-i.

Konfederacja Lewiatan twierdzi, że nie ma uzasadnienia, aby dane wrażliwe, stanowiące tajemnicę przedsiębiorstwa, tajemnicę bankową oraz nierzadko zawodową, były udostępniane bez ograniczeń pracownikom Krajowej Administracji Skarbowej, tym bardziej, że na podstawie obecnie obowiązujących przepisów służby skarbowe mogą w określonej procedurze żądać przesłania od przedsiębiorców  wyciągów bankowych w formie elektronicznej.

W ocenie Konfederacji Lewiatan wątpliwości budzi fakt, czy z tak dużej ilości wyciągów bankowych Krajowa Administracja Skarbowa będzie w stanie wyodrębnić podejrzane transakcje, i czy jest to właściwe narzędzie do przeciwdziałania nadużyciom. Zdaniem Konfederacji do oszustw nie dochodzi na etapie sprzedaży konsumentom i przekazywanie ich danych nie przyczyni się do ograniczenia wyłudzeń. Dane nabywców nieprowadzących działalności gospodarczej nie powinny być przekazywane do KAS poza konkretnym postępowaniem, albo co najmniej powinien zostać wprowadzony limit wartości transakcji, które podlegają zgłoszeniu, aby nie naruszać prawa do prywatności zwykłych obywateli. W opinii Konfederacji nie do zaakceptowania jest termin wejścia w życie ustawy (1 września 2017 r.). Nie daje on przedsiębiorcom wystarczającego czasu na dostosowanie aktualnie użytkowanych systemów finansowo - księgowych do wymogów przekazywania danych.

Konfederacja Lewiatan zwróciła uwagę m.in. na to, że:

1. Projekt nie definiuje jakie podmioty na potrzeby niniejszej regulacji są uznawane za banki oraz spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe. Precyzja w zdefiniowaniu powyższych pojęć jest szczególnie istotna w przypadku zagranicznych instytucji, które nie posiadają siedziby ani oddziału na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Brak precyzyjnego określenia, jakie instytucje zagraniczne prowadzące rachunki podatnika powinny być traktowane jako banki na potrzeby raportowania JPK w świetle przepisów Ordynacji podatkowej, może budzić wątpliwości, co do obowiązków nakładanych projektowaną ustawą. Czy przez rachunki bankowe w bankach mających siedzibę poza terytorium RP należy rozumieć rachunki polskiej centrali przedsiębiorstwa (podatnika) w zagranicznym banku czy też rachunki jego zagranicznego oddziału w zagranicznym banku? – pyta Konfederacja.

2. Podmioty, których banki nie posiadają siedziby lub oddziału na terytorium RP zobowiązane będą przekazywać informację o rachunkach bankowych samodzielnie. Rachunki w bankach zagranicznych posiadają m.in. przedsiębiorcy:

-      aktywnie operujący na rynku finansowym, którzy zaangażowani są w szybkie operacji finansowe na rynkach zagranicznych, często wykonywane w różnych strefach czasowych;

-      prowadzący za granicą usługi budowlano - montażowe (zagraniczny rachunek bankowy jest wówczas niezbędny do rozliczania się z lokalnymi dostawcami, pracownikami i podwykonawcami);

-      delegujący pracowników za granicę;

-      prowadzący działalność transportową na zlecenie firm zagranicznych.

Konfederacja proponuje rezygnacje z powyższego obowiązku względem zagranicznych rachunków albo określenie grupy podatników, którzy byliby wyłączeni z obowiązku przekazywania wyciągów z rachunków zagranicznych w związku z profilem prowadzonej przez nich działalności.

3. W projekcie ustawy wskazano, że obowiązek przekazywania wyciągów z rachunków bankowych jest realizowany za pośrednictwem banku posiadającego siedzibę lub oddział na terytorium RP, w którym jest prowadzony ten rachunek na podstawie pisemnego upoważnienia udzielonego przez podatnika. Niestety nie zostało doprecyzowane kto ma egzekwować brak upoważnienia ze strony podatnika. Nie jest jasne czy to jest odpowiedzialność banku by wymóc na kliencie przekazanie takiego upoważnienia, co należy zrobić, jeżeli Klient go nie przekaże. Nie wiadomo również czy bank powinien informować organ podatkowy o tym fakcie.
4. Projekt nie zawiera ustandaryzowanego formatu upoważnienia tak jak zostało to przewidziane przy solidarnej odpowiedzialności nabywcy. Czy to oznacza, że to banki będą same tworzyły wzory na bazie wytycznych ze strony ustawodawcy?
5. W projekcie wskazano, że wyciąg bankowy będzie przekazywany za pomocą środków komunikacji elektronicznej w postaci elektronicznej odpowiadającej strukturze logicznej JPK Wyciągi bankowe. Obecnie obowiązująca struktura nie przewiduje, aż tylu szczegółów, tj. adresu nadawcy zlecenia płatniczego, jego numeru NIP lub REGON, czasu obciążenia rachunku nadawcy, czy też informacji o numerze rachunku wirtualnego utworzonego w celu identyfikacji masowych płatności, jeżeli zlecenie płatnicze dotyczy uznania takiego rachunku. Jednocześnie projekt nowej struktury JPK Wyciągi bankowe nie został opublikowany, a docelowo nowy obowiązek ma wejść w życie od 1 września 2017 roku. Konfederacja zwraca uwagę na zbyt krótki okres czasu na przygotowanie się przez banki na wypełnianie nowej funkcji przy wskazaniu dodatkowych elementów JPK Wyciągi bankowe oraz braku ujawnienia struktury logicznej.
6. Czy pojęcie „wyciągu z rachunków bankowych" obejmuje także lokaty terminowe przedsiębiorców czy intencją jest objęcie tylko rachunków rozliczeniowych?
7. Czy jest jakiś konkretny i uzasadniony cel dla którego banki będą musiały podawać informacje o czasie (godzinie, minucie, sekundzie) obciążenia i uznania rachunku? W chwili obecnej ta informacja nie jest przekazywana klientom, nie występuje na wyciągach z rachunków. W wielu przypadkach jej dodanie wiązałoby się z dodatkowymi nakładami technicznymi.
8. Projekt ustawy odnosi się tylko do obciążeń rachunków, czy to oznacza, że uznania rachunków nie muszą być raportowane?

Pełny tekst uwag do projektu ustawy o zmianie ustawy Ordynacja podatkowa dostępny jest na stronie www.konfederacjalewiatan.pl

oprac.: Wojciech Zajączkowski