Jedna z istotniejszych zmian dla przedsiębiorców dotyczy momentu powstania obowiązku podatkowego w przypadku umowy pożyczki odnawialnej (pożyczki rewolwingowej). W obecnym stanie prawnym obowiązek podatkowy powstawał z chwilą zawarcia umowy pożyczki, zgodnie z zasadą ogólną wynikającą z art. 3 ust. 1 pkt 1) ustawy o PCC: „Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej”. Od 1 stycznia 2016 r. powyższe rozwiązanie ulega zmianie i opodatkowaniu podlegać będzie każdorazowa wypłata środków pieniężnych, a nie jak dotychczas pierwotna umowa pożyczki.  Podstawą opodatkowania będzie natomiast „kwota każdorazowej wypłaty środków pieniężnych” (art. 6 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych). Zmiana ma na celu rozwiązać problem związany z zawieraniem przez przedsiębiorców umów pożyczek odnawialnych, gdzie wypłacane środki wielokrotnie przewyższają kwotę określoną w umowie podlegającej PCC, co stanowiło powszechnie stosowaną metodę optymalizacji podatkowej. Zgodnie z uzasadnieniem projektu zmiana w tym zakresie ma na celu umożliwienie opodatkowania wszystkich środków pieniężnych przekazywanych tytułem takiej umowy. Zmiana podyktowana jest więc głównie chęcią uszczelnienia systemu podatkowego.

Od stycznia 2016 r. PCC objęte zostaną także umowy sprzedaży zawarte w postępowaniu egzekucyjnym lub upadłościowym. Na gruncie obecnie obowiązujących przepisów, nabycie rzeczy w wyniku licytacji komorniczej było wyłączone  z opodatkowania. Zgodnie bowiem z obecnym brzmieniem z art. 2 pkt 3 PCC, podatkowi nie podlegają umowy sprzedaży rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym lub upadłościowym. Uzasadnienie dla opisanego uregulowania uzasadnione było chęcią odciążenia podatników  znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej. Powodem nadchodzącej zmiany, jak wynika z uzasadnienia, jest wskazanie, że w aktualnym stanie prawnym podatnikiem PCC z tytułu umowy sprzedaży jest kupujący, a nie dłużnik, ani podmiot upadły. Nie ma więc uzasadnienia, żeby pozostawić w mocy obowiązujące dzisiaj wyłączenie. W tym miejscu należy jednak zauważyć, że komentowana nowelizacja może jednak skutkować zmniejszeniem zainteresowania licytacjami komorniczymi z uwagi na konieczność odprowadzenia od umowy sprzedaży PCC. Tym samym skuteczność i efektywność odzyskiwania przez wierzyciela należności od dłużnika mogą zostać ograniczone.

Powyższe zmiany nie są jedynymi zmianami w opodatkowaniu PCC, wynikającymi z komentowanej ustawy. Nowelizacja jest obszerniejsza i obejmie również inne zmiany, w tym dotyczące płatników PCC oraz zmiany redakcyjne. Ustawa wprowadza także zmiany w szeregu innych ustaw, w tym m.in. w ustawach o podatkach i opłatach lokalnych, o rachunkowości, o podatku od spadków i darowizn oraz o podatku rolnym.

Jakub Żurawiński,

Adam Żądło