Przyjęta przez Sejm w dniu 16 listopada 2012 r. ustawa o redukcji niektórych obciążeń administracyjnych w gospodarce została ogłoszona w Dzienniku Ustaw pozycja Nr 1342 wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2013 r. Wśród zmienianych przepisów w ustawie o podatku od towarów i usług są również przepisy dotyczące tzw. ulgi na złe długi. W obecnym stanie prawnym podatnik, który rozliczył podatek VAT od należności, której faktycznie nie otrzymał, może dokonać odpowiedniej korekty po upływie 180 dni od terminu płatności i przy spełnieniu szeregu dodatkowych warunków. Podstawowa zmiana przepisów dotyczy skrócenia terminu na dokonanie korekty przez wierzyciela, który nie otrzymał swojej należności, do 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze.

Wprowadzone zmiany w ust. 1 i 1a w art. 89a ustawy o VAT pozwolą na zmniejszenie podstawy opodatkowania oraz związanego z nią podatku należnego z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku niezapłaconych wierzytelności (które nie zostały także zbyte), od których terminu płatności upłynęło 150 dni. Jeżeli wierzytelność nie zostanie zapłacona w części, uprawnienie do skorygowania będzie przysługiwało wierzycielowi w części niezapłaconej.

Termin 150 dniowy ma być – jak wynika z uzasadnienia do ustawy – w kolejnych latach skracany. Zdaniem projektodawcy celem zabezpieczenia interesów budżetu państwa konieczne jest wprowadzenie dodatkowego warunku dokonania korekty. Na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której ma być dokonana korekta, dłużnik nie może pozostawać w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji. Z uzasadnienia do projektu ustawy wynika jakoby, że spełnienie tego warunku nie powinno być szczególnie utrudnione z uwagi na możliwość natychmiastowego zweryfikowania tych warunków w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEiIDG) lub Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS) udostępnionych w Internecie w trybie online. Niestety zapomniano dodać, że informacje, co prawda, dostępne online będą odzwierciedlały stan faktyczny dotyczący danego okresu dopiero po wielu miesiącach kiedy zostaną wprowadzone do ww. systemów. Ustawodawca w nowowprowadzanych przepisach zrezygnował z dotychczasowego warunku zawiadamiania dłużnika o zamiarze skorygowania podatku należnego (uchylono bowiem pkt 6 w art. 89a ust. 2) oraz o dokonaniu takiej korekty, jak również zawiadomieniu o tym fakcie organu podatkowego (uchylono ust. 6 w art. 89a). W konsekwencji dla skorzystania z ulgi na złe długi nie będzie konieczne uzyskanie potwierdzenia odbioru przez dłużnika ww. zawiadomień.

Zgodnie z dodanym ust. 3 w art. 89a ustawy o VAT korekta podstawy opodatkowania oraz kwoty podatku należnego może nastąpić w rozliczeniu za okres, w którym nieściągalność wierzytelności uznaje się za uprawdopodobnioną, tj. za okres, w którym upłynął 150 dzień od dnia upływu terminu płatności tej wierzytelności, pod warunkiem, że do dnia złożenia deklaracji płatność nie została uregulowana. Wierzyciel nie ma obowiązku dokonania takiej korekty, ma jednak takie prawo i może je zrealizować w terminie późniejszym niż wyżej wymieniony, jednakże jak wynika z ze zmienionych przepisów dokonanie korekty może nastąpić wyłącznie w rozliczeniu za okres, w którym przypada 150 dzień od dnia terminu płatności. Zasada natomiast dokonania powrotnej korekty w przypadku uregulowania przez kontrahenta należności pozostała bez zmian. Wierzyciel nadal będzie miał obowiązek zawiadomić właściwy dla siebie urząd skarbowy o dokonanej korekcie wraz ze wskazaniem jej kwoty oraz danych dłużnika (art. 89a ust. 5 ustawy o VAT). Informacja ta będzie składana równocześnie z deklaracją podatkową, w której dokonuje się korekty. W deklaracji VAT-7 dodanie zostanie nowe pole informujące o załączniku, który będzie zobowiązany dołączyć do deklaracji wierzyciel. Ten nowy druk VAT-ZD będzie zawierał dane dłużnika, jego NIP, nr nieopłaconej faktury, datę upływu terminu płatności oraz kwotę korekty podstawy opodatkowania oraz kwotę korekty podatku.

W przypadku nieuregulowania przez dłużnika całości (lub części) należności wynikającej z faktury dokumentującej dostawę towarów lub świadczenie usług dłużnik będzie miał obowiązek skorygowania całości (lub części) uprzednio odliczonego z tego tytułu podatku naliczonego (art. 89b ust. 1 i 2 ustawy o VAT) niezależnie od tego czy wierzyciel korektę taką dokona. Korekta po zmianie przepisów będzie dokonywana w rozliczeniu za okres, w którym upłynął 150 dzień od dnia upływu terminu płatności danej faktury. Dłużnik nie będzie zobowiązany do dokonania korekty tylko wówczas, gdy ureguluje należność najpóźniej w ostatnim dniu tego okresu rozliczeniowego (art. 89b ust. 1a). Przypomnijmy, że wierzyciel dokonuje korekty jeżeli wierzytelność nie zostanie uregulowana do dnia złożenia deklaracji za okres w którym przypada 150 dzień od dnia terminu płatności. Może więc dojść do sytuacji, w której wierzyciel nie dokona korekty bowiem przed złożeniem deklaracji wierzytelność zostanie uregulowana, natomiast dłużnik będzie zobowiązany do jej dokonania, gdy dłużnik ureguluje dług po upływie miesiąca, w którym przypada 150 dzień od terminu płatności. Oczywiście w takiej sytuacji w następnym okresie rozliczeniowym dłużnik będzie uprawniony do zwiększenia podatku naliczonego proporcjonalnie do uregulowanej należności. Nie ulegnie bowiem zmianie, unormowana w art. 89b ust. 4 ustawy o VAT, możliwość powrotnego dokonania korekty (w całości lub w części) – zwiększenia podatku naliczonego – w sytuacji uregulowania przez dłużnika należności (całości lub jej części).

Celem zmobilizowania dłużników do regulowania swoich zobowiązań ustawodawca wprowadził obligatoryjną sankcję (dodatkowe zobowiązanie podatkowe) ustalaną przez organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej sankcji w sytuacji naruszenia przez dłużnika obowiązku dokonania korekty podatku naliczonego (art. 89b ust. 6 ustawy o VAT). Sankcja w wysokości 30% kwoty podatku naliczonego podlegającego korekcie nie będzie nakładana jedynie w przypadku osób fizycznych, które będą podlegać odpowiedzialności karnej na gruncie Kodeksu karnego skarbowego.

Zgodnie z przepisami przejściowymi w stosunku do ulgi na złe długi (art. 23 ustawy o redukcji niektórych obciążeń administracyjnych w gospodarce) do wierzytelności powstałych przed 1 stycznia 2013 r. stosuje się przepisy obowiązujące do 31 grudnia 2012 r. Jednakże nowe zasady korygowania będzie się również stosowało w sytuacji, gdy nieściągalność wierzytelności zostanie uprawdopodobniona zgodnie z nowym brzmieniem art. 89a ust. 1a już w 2013 r., tj. w 2012 r. roku nie upłynął 150 dzień od dnia upływu terminu płatności określony w umowie lub na fakturze. Jeśli więc od terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze do końca 2012 r. upłynie 150 dzień stosuje się przepisy w brzmieniu dotychczasowym (obowiązujące do 31 grudnia 2012 r.).

Zobacz szkolenie:

• Zmiany w podatku i fakturach VAT