W dniu 13 kwietnia 2016 roku odbyło się w Sejmie pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy, wprowadzającego do ordynacji podatkowej klauzulę przeciwko unikaniu opodatkowania, a do ustawy podatku od towarów i usług - klauzuli nadużycia prawa. Sejm skierował projekt ustawy do dalszych prac w Komisji Finansów Publicznych. Choć planowane zmiany wprowadzane projektem ustawy są rewolucyjne, vacatio legis przewidziane w projekcie wynosi tylko 30 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Ustaw. Wymagane jest zatem szczególne monitorowanie postępów w pracach nad projektem.

Przypomnijmy, że klauzula ma na celu zapobieżenie osiąganiu przez podatników korzyści podatkowych, powstających w wyniku stworzenia konstrukcji sztucznych. Postępowanie w sprawie zastosowania klauzuli prowadziłby Minister Finansów, lecz z możliwością zasięgnięcia opinii Rady do Spraw Przeciwdziałania Unikaniu Opodatkowania. Klauzula byłaby stosowana, jeśli korzyść podatkowa przekroczyłaby w okresie rozliczeniowym 100.000 zł.

Podatnik mógłby zabezpieczyć się przed uznaniem jego czynności gospodarczych za unikanie opodatkowania poprzez uzyskanie opinii zabezpieczającej. Okres oczekiwania na opinię wynosiłby jednak nawet 6 miesięcy, a koszt jej wydania to 20.000 zł.

Marian Banaś, podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów, zapewnił że proponowany model klauzuli jest oparty na sprawdzonych regulacjach francuskich, australijskich, kanadyjskich i brytyjskich. Podkreślono także, że polski system podatkowy jest jednym z nielicznych, które nie wprowadziły stosownej regulacji.

Poseł Jacek Sasin (PiS) stwierdził, że szacunkowa liczba postępowań, w których wykorzystywana będzie klauzula, nie powinna przekroczyć 46 na rok - w innych krajach klauzula znajduje bowiem zastosowanie do maksymalnie 90 spraw rocznie. Poseł podkreślił także scentralizowany sposób i przewidywalność stosowania klauzuli, możliwość konsultacji przy jej stosowaniu z panelem eksperckim (Radą ds. Unikania Opodatkowania), uwzględnienie w jej kształcie wytycznych Trybunału Konstytucyjnego oraz Komisji Europejskiej.

Poseł Rafał Wójcikowski (Kukiz 15) podkreślił, że Rada ds. Unikania Opodatkowania będzie składać się z osób wskazanych przez Ministra Finansów, Ministra Sprawiedliwości, Radę Dialogu Społecznego, sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego w stanie spoczynku, pracowników szkół wyższych, przedstawicieli samorządu terytorialnego oraz doradców podatkowych. We wskazanym katalogu - zdaniem Posła - brakuje natomiast przedstawiciela podatników, będącego ich „adwokatem”. Poseł podkreślił także konieczność ustanowienia Rzecznika Praw Podatników i wskazał, że w Radzie powinni znaleźć się także przedstawiciele przedsiębiorców i ich związków.

Poseł Mirosław Pampuch (Nowoczesna) wyraził obawę, że przepisy o klauzuli dotyczącej unikania opodatkowania będzie otwierała drogę do samowoli urzędniczej. Skrytykował także wysokość opłaty za wydanie opinii zabezpieczającej w wysokości 20.000 złotych.

Posłanka Genowefa Tokarska (PSL) podkreśliła, że należy mieć świadomość istnienia korporacji ponadnarodowych, którzy za pośrednictwem doradców podatkowych przeprowadzają agresywne praktyki optymalizacji podatkowej. Zdaniem Posłanki unikanie opodatkowania występuje w każdym państwie opartym na gospodarce rynkowej i choć przedstawiony projekt budzi pewne wątpliwości, to ma jednak „charakter propaństwowy” i powinien urealnić warunki konkurencji dla uczciwych przedsiębiorców.

Pan Poseł Włodzimierz Nykiel (PO) stwierdził, że klauzula jest potrzebna - zaproponował jednak wprowadzenie do projektu następujących zmian:

• podniesienie progu od którego stosowana jest klauzula,
• opinia zabezpieczająca powinna być tańsza aniżeli 20.000 zł,
• uzyskanie opinii Rady do Spraw Przeciwdziałania Unikaniu Opodatkowania powinno być obligatoryjne,
• niewydanie przez Radę opinii nie powinno oznaczać zasadności zastosowania klauzuli,
• opinie Rady powinny być niezwłocznie publikowane,
• vacatio legis powinno być dłuższe aniżeli 30 dni.

Zdaniem Mariana Banasia, podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów, 20.000 zł to kwota odpowiednia do kosztów i nie jest zawyżona. 30 dniowe vacatio legis jest uzasadnione koniecznością szybkiego zmniejszenia strat budżetowych.

Będziemy śledzili postępy w pracach nad klauzulą i informowali Państwa na bieżąco o wszelkich wprowadzanych zmianach.

Artur Tim