• zrealizowane w przeszłych rozliczeniach VAT prawo do odliczenia podatku naliczonego wynikające z faktur wystawionych na jednostki organizacyjne,
• możliwość skorzystania z korekty podatku VAT w odniesieniu do nieściągalnych wierzytelności (tzw. ulga na złe długi), wynikających z faktur wystawionych przez jednostki organizacyjne,
• prawo do dokonania korekt wynikających z art. 90a-91 ustawy o VAT, w sytuacji zaistnienia okoliczności wskazanych w tych przepisach,
• prawo do ujęcia w pierwszej scentralizowanej deklaracji VAT nadwyżek kwoty podatku naliczonego nad należnym do przeniesienia z ostatnich deklaracji złożonych przez jednostki organizacyjne, i obowiązki swoich jednostek organizacyjnych, przykładowo JST jest zobowiązana do:
• zapewnienia prawidłowego rozliczenia podatku VAT i zapłaty tego podatku w związku ze sprzedażą dokonaną przez jednostkę organizacyjną, także za okresy przeszłe, kiedy jednostki organizacyjne rozliczały się odrębnie,
• skorygowania podatku naliczonego VAT w odniesieniu do nieściągalnych wierzytelności (tzw. ulga na złe długi), wynikających z faktur wystawionych na rzecz jednostek organizacyjnych, w sytuacji braku zapłaty takiej faktury przez jednostkę,
• dokonania korekt zgodnie z art. 90a-91 ustawy o VAT, w sytuacji zaistnienia okoliczności wskazanych w tych przepisach.

Podstawa prawna: art. 4 ustawy centralizacyjnej

Uwaga!

Sukcesja przez jednostki samorządu terytorialnego praw i obowiązków jednostek organizacyjnych skutkuje wyłączeniem w odniesieniu do scentralizowanych rozliczeń ochrony wynikającej z Ordynacji podatkowej w zakresie wydanych dla JST i jej jednostek organizacyjnych interpretacji indywidualnych dotyczących podatku VAT. Interpretacje te zachowują natomiast walor ochronny, pod warunkiem zgodności podanego stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego ze stanem rzeczywistym, dla odrębnych rozliczeń JST i jej jednostek organizacyjnych (czyli przed centralizacją rozliczeń).

SZCZEGÓŁOWE ZASADY CENTRALIZACJI ROZLICZEŃ W VAT

Od dnia dokonania centralizacji rozliczeń to JST jest podatnikiem podatku VAT (wraz ze wszystkimi swoimi jednostkami organizacyjnymi), stroną we wszystkich czynnościach i postępowaniach prowadzonych przez organy podatkowe. W związku z tym wszystkie obowiązki wynikające z ustawy o VAT ciążą na JST. Celem prawidłowego wywiązywania się z tych obowiązków JST powinna wdrożyć stosowne zmiany organizacyjne i proceduralne. Każda jednostka organizacyjna JST powinna działać według takich samych procedur ustalonych przez JST, zgodnie z którymi powinny być, w szczególności, wystawiane i odbierane faktury, prowadzona księgowość (ewidencje) dla celów VAT, analizowane dokonane zakupy pod kątem realizowania prawa do odliczenia podatku naliczonego, dokonywane korekty odliczonego już podatku naliczonego. Do decyzji JST pozostaje czy narzucone procedury będą „sztywne” czy też zakładać będą większą samodzielność swoich jednostek organizacyjnych.

Zwolnienie „podmiotowe”

JST, u której wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 150.000 zł (można założyć, że będą to raczej przypadki wyjątkowe), może skorzystać ze zwolnienia „podmiotowego”, jeśli spełnia pozostałe przesłanki wskazane w art. 113 ustawy o VAT. W takim przypadku JST nie jest zobowiązana m.in. do:

• złożenia zgłoszenia rejestracyjnego dla celów podatku od towarów i usług (może złożyć zgłoszenie rejestracyjne); obowiązek złożenia zgłoszenia rejestracyjnego (lub jego aktualizacji) wystąpi w przypadku gdy JST utraci zwolnienie od podatku lub zrezygnuje z tego zwolnienia,
• składania w urzędzie skarbowym deklaracji podatkowych,
• prowadzenia „pełnej” ewidencji dla celów podatku od towarów i usług (prowadzi jedynie ewidencję sprzedaży za dany dzień),
• wystawiania faktur, poza wyjątkami wskazanymi w ustawie (obowiązek wystawienia faktury wystąpi na żądanie nabywcy złożone w odpowiednim terminie, z tym, że w takim przypadku mogą być wystawione faktury z węższym zakresem danych).

Podstawa prawna: art. 96 ust. 3 i 5 ustawy o VAT, art. 99 ust. 7 ustawy o VAT, art. 109 ust. 1 ustawy o VAT, art. 106b ust. 2 i ust. 3 pkt 2 ustawy o VAT, art. 113 ustawy o VAT, § 3 pkt 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 3 grudnia 2013 r. w sprawie wystawiania faktur (Dz. U. poz. 1485)

Jeśli JST przed dniem centralizacji:

• korzystała ze zwolnienia „podmiotowego” a z dniem centralizacji z takiego zwolnienia rezygnuje lub nie może już z niego korzystać,
• była zarejestrowana jako podatnik VAT czynny a z dniem centralizacji chciałaby wybrać zwolnienie „podmiotowe” od podatku VAT (spełnia warunki do skorzystania z tego zwolnienia), jest zobowiązana do złożenia aktualizacji zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R najpóźniej przed dniem centralizacji.

Podstawa prawna: art. 96 ust. 5 ustawy o VAT

Uwaga!

Od dnia centralizacji JST – przy wyliczaniu wartości limitu sprzedaży uprawniającej do zwolnienia „podmiotowego” – musi uwzględnić sprzedaż dokonywaną przez wszystkie swoje jednostki organizacyjne za rok poprzedni i rok bieżący. W przypadku centralizacji w roku:

• 2016 – uwzględniona musi zostać łączna sprzedaż w roku 2015 i za okres od 1 stycznia 2016 r. do dnia poprzedzającego dzień centralizacji,
• 2017 – uwzględniona musi zostać łączna sprzedaż w roku 2016.

Do dnia poprzedzającego dzień centralizacji poszczególne jednostki organizacyjne, spełniające warunki stosowania tego zwolnienia, korzystają z tego zwolnienia odrębnie i przy wyliczaniu wartości limitu uwzględniają tylko własną sprzedaż.

Podstawa prawna: art. 113 ustawy o VAT, art. 6 ustawy centralizacyjnej

Uwaga!

Trwają prace legislacyjne nad podwyższeniem od 2017 r. kwoty wartości sprzedaży uprawniającej do zwolnienia „podmiotowego” ze 150.000 zł do 200.000 zł. Link do projektu:

http://www.sejm.gov.pl/sejm8.nsf/agent.xsp?symbol=RPL&Id=RM-10-123-16

Ważne!

Z uwagi na różnorodność i zakres realizowanych zadań publicznych przez JST (w szczególności zadania komunalne) po centralizacji możliwość korzystania ze zwolnienia „podmiotowego” będzie marginalna, zasadniczo tylko małe gminy wiejskie, które przekazały swoje zadania komunalne innej JST będą mogły ewentualnie spełniać warunki do zastosowania tego zwolnienia. Brak możliwości zastosowania zwolnienia „podmiotowego” oznacza dla jednostek organizacyjnych, dotychczas korzystających z tego zwolnienia odrębnie, konieczność rozliczania podatku VAT od każdej sporadycznej, nawet niewielkiej, wartości transakcji, np. wynajmowania powierzchni sali gimnastycznej czy też tzw. Refakturowania mediów.

Najważniejsze obowiązki i prawa JST zarejestrowanej jako podatnik VAT czynny

Jeśli JST nie korzysta ze zwolnienia „podmiotowego” od podatku VAT obowiązana jest do rozliczania podatku VAT od wykonywanych – w ramach prowadzonej działalności gospodarczej – czynności na zasadach ogólnych, tj. jako czynny podatnik VAT. Czynności te w zależności od ich charakteru będą:

• podlegać opodatkowaniu stawką podstawową 23% lub stawkami obniżonymi 8% lub 5%

Podstawa prawna: art. 41 ust. 1 –2a ustawy o VAT, rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 23 grudnia 2013 r. w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku od towarów i usług, oraz warunków stosowania stawek obniżonych (Dz. U. poz. 1719);

• podlegać opodatkowaniu stawką 0% – w przypadku wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów lub eksportu towarów, lub dostawy niektórych towarów i usług

Podstawa prawna: art. 41 ust. 3 – 5, art. 83 ustawy o VAT;

• podlegać zwolnieniu z opodatkowania (zwolnienia przedmiotowe)

Podstawa prawna: art. 43 ustawy o VAT oraz rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 20 grudnia 2013 r. w sprawie zwolnień od podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania tych zwolnień (Dz. U. z 2015 r. poz. 736, z późn. zm.).

• nie podlegać opodatkowaniu w Polsce, jeżeli miejsce świadczenia usług będzie położone poza terytorium kraju

Podstawa prawna: art. 28a-28o ustawy o VAT.

W odniesieniu do niektórych czynności zastosowanie znajdą szczególne zasady opodatkowania, przykładowo:

• mechanizm odwrotnego obciążenia, dotyczący towarów wymienionych w załączniku nr 11 do ustawy o VAT, na zasadach wskazanych w art. 17 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT; szczegółowe informacje o zasadach rozliczania podatku w tym mechanizmie przedstawia broszura pt. Zmiany w zakresie mechanizmu odwróconego obciążenia VAT:

Trwają prace legislacyjne nad wprowadzeniem zmian w powyższym zakresie. Link do projektu:

http://www.sejm.gov.pl/sejm8.nsf/agent.xsp?symbol=RPL&Id=RM-10-123-16

• szczególna procedura opodatkowania dostawy towarów używanych na zasadach wskazanych w art. 120 ustawy o VAT.

Czynności wykonywane przez JST poza działalnością gospodarczą (np. działania w charakterze organu władzy), czyli pozostające poza systemem VAT:

• nie są dokumentowane fakturami,
• nie są wykazywane w ewidencji VAT i deklaracji VAT mogą mieć jednak wpływ na wysokość dokonywanego odliczenia podatku naliczonego.

Prowadzenie ewidencji VAT

JST jest zobowiązana do prowadzenia ewidencji sprzedaży i zakupu VAT, zawierającej dane niezbędne do prawidłowego sporządzenia deklaracji podatkowej oraz informacji podsumowującej składanej dla potrzeb VAT. Ewidencja powinna zawierać w szczególności dane niezbędne do określenia:

• przedmiotu i podstawy opodatkowania,
• kwoty podatku należnego i jej korekt,
• kwoty podatku naliczonego i jej korekt, obniżającej kwotę podatku należnego,
• kwoty podatku podlegającej wpłacie do urzędu skarbowego lub zwrotowi z tego urzędu.

Od dnia 1 stycznia 2017 r. ewidencja powinna zawierać także inne dane służące identyfikacji poszczególnych transakcji, w tym numer, za pomocą którego kontrahent jest zidentyfikowany na potrzeby VAT.

Podstawa prawna: art. 109 ust. 3 ustawy o VAT, art. 3 pkt 2 lit. a i art. 9 pkt 2 ustawy z dnia 13 maja 2016 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 846)

Uwaga!

Na chwilę obecną zakłada się, że najpóźniej od dnia 1 stycznia 2018 r. każda JST będzie zobowiązana do prowadzenia ewidencji dla potrzeb VAT w formie elektronicznej przy użyciu programów komputerowych.

Podstawa prawna: art. 109 ust. 8a ustawy o VAT, art. 3 pkt 2 lit. b i art. 9 pkt 3 ustawy z dnia 13 maja 2016 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 846)

Moment wykazywania danych czynności w ewidencji VAT, a tym samym w deklaracji VAT, wyznacza moment powstania obowiązku podatkowego. Zasady powstawania obowiązku podatkowego, które mogą dotyczyć JST, zostały wskazane w art. 19a, art. 20-21 ustawy o VAT. Zasady te szczegółowo zostały omówione w broszurze pt. Powstawanie obowiązku podatkowego

http://www.finanse.mf.gov.pl/documents/766655/1402295/Zmiany+w+zakresie+okreslania+momentu+powstania+obowiazku+podatkowego+w+VAT+od+1+stycznia+2014+r..pdf

Uwaga!

Przepisy ustawy o VAT nie narzucają formy i poziomu uszczegółowienia prowadzonej ewidencji, ewidencja może być zatem prowadzona w sposób dowolny, byleby tylko zawierała dane niezbędne do prawidłowego sporządzenia deklaracji. W konsekwencji każda JST może dostosować formę i zawartość ewidencji do swojej struktury organizacyjnej, przykładowo może być ona zbiorem ewidencji, prowadzonych jednakże według tych samych zasad, poszczególnych jednostek organizacyjnych.

Składanie JPK-VAT

JST niespełniające kryteriów wskazanych dla mikroprzedsiębiorców, małych i średnich przedsiębiorców w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, są zobowiązane do składania informacji o prowadzonej ewidencji VAT, w formie elektronicznej, sporządzanej zgodnie ze schematem zamieszczonym na stronie Ministerstwa Finansów JPK_VAT

http://www.mf.gov.pl/documents/764034/5134536/Schemat_JPK_VAT%281%29_v1-0.pdf

Postawa prawna: art. 82 § 1b Ordynacji podatkowej, art. 6 ustawy z dnia 13 maja 2016 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 846), art. 104-106 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, interpretacja ogólna Nr PK4.8012.55.2016 Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2016 r. (Dz. Urz. Ministra Finansów poz. 49)

Zasadniczo informacje te składa się za okresy miesięczne w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym miesiącu, przy czym dla samorządów zobowiązanych do składania tych informacji za miesiące, które przypadają od dnia 1 lipca 2016 r. termin złożenia informacji za miesiące lipiec, sierpień, wrzesień, październik, listopad i grudzień 2016 r. został przedłużony do dnia 31 stycznia 2017 r. Nie planuje się kolejnego przedłużania tego terminu, zatem samorządy podczas przygotowywania się do procesu centralizacji powinny uwzględnić realizację tego obowiązku.

Postawa prawna: art. 82 § 1b Ordynacji podatkowej, rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 24 sierpnia 2016 r. w sprawie przedłużenia terminu przekazywania informacji, o której mowa w art. 82 § 1b Ordynacji podatkowej (Dz. U. poz. 1337)

Uwaga!

Samorządy spełniające kryteria wskazane dla małych i średnich przedsiębiorców, w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności. gospodarczej będą zobowiązane do składania informacji o prowadzonej ewidencji VAT dopiero za miesiące, które przypadają od dnia 1 stycznia 2017 r.

Postawa prawna: art. 6 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 13 maja 2016 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 846)

Wszelkie informacje dotyczące schematów zamieszczane są na stronie www.mf.gov.pl w zakładce: Kontrola skarbowa/Działalność/Jednolity Plik Kontrolny lub w zakładce: Administracja podatkowa/Działalność/Jednolity Plik Kontrolny.

Broszura informacyjna z 24 listopada 2016 r.

źródło: www.mf.gov.pl