Zmiany według wcześniejszych zapowiedzi miały być skierowane przede wszystkim na wyeliminowanie patologii w podatku, tj. uniemożliwienie, bądź utrudnienie rejestrowania się fikcyjnych podatników tzw. „słupów”, wprowadzenie sankcji, które uderzyłby w uczestników karuzeli podatkowych, czy też w pełnomocników rejestrujących podmioty wyłudzające podatek VAT.

Wydaje się jednak, że zaproponowane przepisy będą oddziaływać głównie na podatników rzetelnie rozliczających podatek, bowiem karami i sankcjami trudno obciążać podmioty, które np. są „znikającymi” podatnikami. Jako przykład można wymienić przepis uprawniający podatników, którzy w terminie 3 miesięcy od końca miesiąca, w którym powstał obowiązek z tytułu odwrotnych obciążeń (WNT, import usług, czy dostawa dla której podatnikiem jest nabywca) nie rozliczyli podatku należnego i po tym okresie ten podatek rozliczyli, do zwiększenia kwoty podatku naliczonego na bieżąco, a nie w tym samym okresie, w którym powstał obowiązek podatkowy. Spowoduje to oczywiście odsetki za zwłokę i w pewnych sytuacjach nawet sankcje, które wracają w dwóch wersjach 30% i 100%. Innym przykładem jest możliwość znacznego, a może nawet bezterminowego, wydłużania terminu zwrotu podatku do czasu zakończenia czynności sprawdzających, kontroli podatkowej lub postępowania podatkowego. Trudno jest uzasadnić przywrócenie wysokich sankcji w VAT uderzających głównie w rzetelnych podatników (podmiot będący „słupem” trudno przymusić do zapłaty sankcji) przy równoczesnym wprowadzeniu odpowiedzialności solidarnej pełnomocników za zaległości podatkowe rejestrowanych przez nich „słupów”, którą to odpowiedzialność ograniczono wyłącznie do kwoty 10-krotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (ok 40.000 zł). Nie jest to przecież kwota, którą podmioty wyłudzające VAT nie są w stanie uiścić, szczególnie gdy wyłudzenia dotyczą milionów złotych.

Jednakże cześć zmian należy na pewno ocenić pozytywnie. Są to np.

• objęcie zakresem tzw. mechanizmu odwróconego obciążenia niektórych usług budowlanych (choć nie jest jasne przez kogo świadczonych) oraz transakcji, których przedmiotem są procesory oraz niektóre towary z kategorii złota i srebra;
• usunięcie zwolnienia dla usług stanowiących element zwolnionej od podatku usługi finansowej lub ubezpieczeniowej, wymienionej w art. 43 ust. 1 pkt 7 oraz 37- 41;
• wprowadzenie obowiązku składania deklaracji VAT wyłącznie drogą elektroniczną;
• likwidacja możliwości stosowania rozliczeń kwartalnych dla podatników innych niż mali podatnicy (choć oczywiście uderzy to w uczciwe podmioty);
• wprowadzenie możliwości odmowy rejestracji podmiotu jako podatnika VAT, czy też
• zwiększenie kwoty zwolnienia podmiotowego do kwoty 200.000 zł.

W związku ze zmianami w podatku VAT następują również zmiany w przepisach Ordynacji podatkowej oraz kodeksie karnym skarbowym.

Wojciech Zajączkowski