Z powołanego orzeczenia i jego uzasadnienia wynika, że podatnik powołując się na orzeczenie sądu krajowego stwierdzającego naruszenie prawa wspólnotowego, dostanie odsetki jedynie od dnia złożenia wniosku o zwrot nadpłaty. Prawo do pełnego oprocentowania nadpłaconego podatku, czyli od dnia jego zapłaty, przysługuje jedynie takiemu podatnikowi, który powołuje się na wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE stwierdzający takie naruszenie. Problem oprocentowania nadpłaty podatku dotyczy wyłącznie podatków zharmonizowanych, a więc podatku od towarów i usług oraz podatku od czynności cywilnoprawnych. W odniesieniu do tych podatków, Polska zobowiązała się do dostosowania swoich przepisów wewnętrznych do prawa unijnego. W przypadku obu podatków, implementacja rozwiązań unijnych nie zawsze przebiegała prawidłowo, w efekcie czego, podatnicy zmuszeni byli zapłacić podatek, mimo, że w świetle unijnych przepisów do takiego świadczenia nie powinni być zobowiązani.

NSA rozstrzygał sprawę, w której chodziło o spółkę komandytowo-akcyjną, która podwyższyła kapitał zakładowy przez emisję nowych akcji. Emisja została w całości pokryta aportem w postaci przedsiębiorstwa, zaś notariusz od czynności restrukturyzacyjnej pobrał podatek od czynności cywilnoprawnych. Spółka w 2011 r. wystąpiła z wnioskiem o zwrot nadpłaconego podatku, powołując się we wniosku na dyrektywę kapitałową 2008/07/WE, zgodnie z którą czynności restrukturyzacyjne z udziałem spółek kapitałowych nie podlegają opodatkowaniu PCC od 2009 r. Spółka twierdziła, że ta sama zasada powinna być stosowana od momentu wejścia Polski do UE. Po sporze w tym zakresie z fiskusem, spółka uzyskała pozytywny wyrok WSA w Krakowie, który uznał, że spółka zapłaciła podatek nienależnie. Jednocześnie WSA nakazał dokonać zwrotu podatku wraz z oprocentowaniem od dnia złożenia wniosku o zwrot nadpłaty. Spółka uznała jednak, że odsetki powinny być liczone nie od dnia złożenia wniosku o zwrot, lecz od dnia zapłaty podatku.

Zdania spółki nie podzielił jednak ani WSA w Krakowie ani też NSA, które zgodnie orzekły, że oprocentowanie w pełnej wysokości, czyli od dnia zapłaty podatku, należy się wyłącznie podatnikowi, który może powołać się na konkretne orzeczenie TSUE stwierdzające naruszenie przepisów unijnych. Tymczasem nadpłata w przedmiotowej sprawie powstała w związku z orzeczeniem sądu krajowego.

Spór wyniknął z uregulowania zawartego w polskiej ordynacji podatkowej wprowadzającego bezpośrednio ograniczenie, do którego w uzasadnieniu odniósł się NSA. Ordynacja przewiduje bowiem dwa tryby zwrotu nadpłaty podatku.  Pierwszy tryb znajduje zastosowanie, gdy naruszenie unijnego prawa stwierdzone zostaje przez sąd krajowy. W takim przypadku podatnikowi przysługuje prawo do oprocentowania za okres od dnia złożenia wniosku o zwrot nadpłaty do ustawowego terminu jej zwrotu (art. 75 w zw. z art. 78 par. 3 pkt 3 ordynacji). Drugi tryb dotyczy sytuacji, gdy naruszenie prawa wspólnotowego stwierdzi Trybunał Sprawiedliwości UE. W takiej sytuacji nadpłata podlega oprocentowaniu od dnia zapłaty podatku do 30 dni od dnia publikacji orzeczenia TSUE (art. 74 w zw. z art. 78 par. 5 ordynacji).

NSA stwierdził w związku z powyższym, że gdyby zgodzić się z argumentacją spółki, to  doszłoby do sytuacji, w której każde orzeczenie sądu administracyjnego stwierdzające rozbieżność polskich przepisów z prawem wspólnotowym powodowałoby powstanie nadpłaty w trybie art. 74 ordynacji podatkowej, a wtedy art. 75 byłby przepisem martwym – co podkreślił sędzia Bogusław Dauter, uzasadniający wyrok NSA.

Orzeczenie jest istotne dla spółek komandytowych i komandytowo-akcyjnych, które w świetle ostatniego orzeczenia TSUE uzyskały potwierdzenie stanowiska, zgodnie z którym, od niektórych czynności restrukturyzacyjnych z udziałem takich podmiotów, podatek od czynności cywilnoprawnych nie powinien zostać pobrany, w związku z czym wnioskują o zwrot nadpłaconej w tym zakresie daniny. NSA dał jasną wskazówkę w odniesieniu do zwrotu odsetek za nadpłacony w tym zakresie podatek.

Adam Żądło