Pod koniec kwietnia 2015 r. Minister Finansów poinformował, że jedną z najistotniejszych zmian wprowadzonych do projektu nowelizacji m.in. Ordynacji podatkowej jest usunięcie regulacji dotyczących przeciwdziałaniu unikaniu opodatkowania. Z projektu usunięto nie tylko kontrowersyjną klauzulę przeciwko unikaniu opodatkowania i regulacje dotyczące opinii zabezpieczających ale także podstawę dla funkcjonowania Rady ds. Unikania Opodatkowania.

Wydarzenia ostatnich tygodni stanowią zwrot w dotychczas konsekwentnej polityce Ministerstwa Finansów. Projekt ustawy z dnia 17 lipca 2014 r. zakładał ponowne wprowadzenie klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania do polskiego systemu prawnego po ponad 11 latach, od kiedy w dniu 11 maja 2004 r. Trybunał Konstytucyjny stwierdził niezgodność klauzuli z ustawą zasadniczą. Nowa jej wersja miała obowiązywać od 1 stycznia 2016 r. Nawet liczne zastrzeżenia środowisk naukowych oraz pracodawców i ich związków, nie zmieniły podejścia Ministerstwa do idei wprowadzenia kompleksowej regulacji dotyczącej przeciwdziałania unikaniu opodatkowania. Jak zapewniano – przy projektowaniu nowego kształtu klauzuli uwzględniono konieczność wyeliminowania przyczyn, z powodu których w 2004 r. została stwierdzona niezgodność regulacji z ustawą zasadniczą.

W doktrynie krytykowano jednak m.in. operowanie pojęciami nieostrymi, takimi jak np. „sztuczna konstrukcja prawna”, przez którą należałoby rozumieć konstrukcję zawiłą oraz pozbawioną treści ekonomicznej, co każdorazowo miałby oceniać organ podatkowy.

W związku z tym uzasadnione obawy budziło pozostawienie organom zbyt dużej swobody interpretacyjnej. Przed uznaniem danego działania za unikanie opodatkowania miała chronić możliwość uzyskania opinii zabezpieczającej wydawanej przez Ministra Finansów we współpracy z Radą ds. Unikania Opodatkowania. Znaczny koszt wydania takiej opinii (15 000 zł do nawet 30 000 zł) pokrywałby jednak podatnik, co wzbudzało liczne kontrowersje.

Jak wynika z oficjalnych informacji przekazanych przez Polską Agencję Prasową, powodem zmian są plany wprowadzenia nowej Ordynacji podatkowej. Z tego też względu instytucje o tak fundamentalnym znaczeniu jak klauzula o unikaniu opodatkowania, czy wyraźne wprowadzenie zasady in dubio pro tributario, powinny zostać przeformułowane i dostosowywane do całości rozwiązań przyjętych w nowej ustawie. Ministerstwo Finansów wychodzi zatem z założenia, iż fragmentaryczne nowelizacje nie są najlepszym sposobem do wprowadzania zasadniczych zmian. Pierwszych projektów nowej Ordynacji należy spodziewać się w sierpniu tego roku.

Aleksandra Krajewska
Artur Tim